ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ — ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

Αλέξης καρπούζος

Η μοντέρνα φιλοσοφία στράφηκε απευθείας στη φύση (Francis Bacon), στράφηκε απευθείας στο νου (René Descartes), στράφηκε απευθείας στην εμπειρία (Thomas Hobbes). Από αυτή τη βασική διαφωνία ως προς τις πηγές της φιλοσοφικής γνώσης προέκυψε η «διαμάχη των αρχαίων με τους σύγχρονους».

Η σύγχρονη φιλοσοφία αποστασιοποιήθηκε από το παγιωμένο γνωσιολογικό παρελθόν και ενστερνίστηκε την αρχή ότι η γνώση προοδεύει ιστορικά και κατατείνει στη διεύρυνση της ανθρώπινης κατανόησης μέσω της λογικής μεθόδου ή μέσω της εμπειρίας. Στη διαμάχη μεταξύ των ηπειρωτικών ορθολογιστών φιλοσόφων (Descartes, Nicolas Malebranche, Gottfried Wilhelm Leibniz και Benedict de Spinoza) και των Βρετανών εμπειριστών (Hobbes, John Locke και David Hume) στο τέλος του Διαφωτισμού του δέκατου όγδοου αιώνα, ο Immanuel Kant επιχείρησε να συμφιλιώσει τις αντιθέσεις και να διατυπώσει μια νέα κριτική φιλοσοφία. Ο Immanuel Kant συγκέντρωσε στην «κριτική» του φιλοσοφία τις δεσμεύσεις για την αναλυτική άσκηση του νου, από τη μια, και την εμπειρική πρόσληψη μέσω των αισθήσεων, από την άλλη. Με τον Καντ, η σύγχρονη φιλοσοφία συνδύασε την «υπερβατική ενότητα της αντίληψης» με την «πολλαπλότητα της εμπειρίας». Η σύγχρονη φιλοσοφία δεν βασιζόταν πλέον σε μια θεωρία αναπαράστασης -αναπαράσταση του νου μέσω της λογικής ή αναπαράσταση του νου μέσω της εμπειρίας- αλλά στη σύνδεση της υπερβατικής…